ว่าด้วยเรื่อง หมาก กับความเชื่อของคนโบราณ

เครื่องบูชาชนิดหนึ่งที่เรามักเห็นประจำ เวลามีการเซ่นไหว้สิ่งศักดิ์สิทธิ์ก็คือ หมากพลู ที่จัดคู่กับกับบุหรี่และเมี่ยง ไม่ว่าจะงานเซ่น งานไหว้ งานมงคลหรืออวมงคล หมากคำพลูคำนั้นแทบจะมีทุกงาน นั่นจึงเป็นเรื่องที่น่าสนว่าทำไมพืชอย่างต้นหมาก ถึงได้เกี่ยวข้องกับชีวิตของคนเราตั้งเกิดจนตายเลยก็ว่าได้ วันนี้ Ruaylotto จะพาทุกคนไปรู้จักกับความเชื่อของคนโบราณในอดีตกันเกี่ยวกับ ต้นหมาก

เกี่ยวกับ ต้นหมาก

หมาก เป็นพืชใบเลี้ยงเดี่ยวตระกูลปาล์มและเป็นไม้ยืนต้น ที่มีลำต้นเดี่ยวสูง 10 ถึง 18 เมตร ในระยะแรกหมากจะมีเติบโตด้านกว้างและด้านสูง พอโตเต็มวัยจะเจริญเติบโตด้านความสูงเท่านั้น บริเวณส่วนปลายสุดของลำต้นหมากมีตายอดอยู่ ถ้ายอดหมากตายหมากจะตายด้วย ซึ่งบริเวณยอดนั้นเป็นที่เกิดของใบ ถ้าใบหมากร่วงลงหล่นลงมาจะทิ้งรอยติดของใบ เรียกว่า ข้อ โดยข้อของหมากสามารถคำนวณหาอายุหมากได้  

ใบหมาก มีลักษณะใบประกอบแบบขนนกสีเขียวตลอดทั้งปี ผลสุกมีสีส้มแดง ช่อดอกหมากจะเป็นช่อยาวลงมาสวยงามเหมือนตุ้มหูของผู้หญิงใน 1 ปี หมากจะมีใบหรือข้อเพิ่มขึ้น 5 ใบ หรือ 5 ข้อ

หมาก มีเนื้อเป็นเสี้ยนยาวๆ จับตัวกันแน่นบริเวณเปลือกนอกลึกเข้าไปประมาณ 2 เซนติเมตร ส่วนกลางลำต้นเป็นเสี้ยนไม่อัดแน่นเหมือนด้านนอกและมีเนื้อไม้อ่อนนุ่มคล้ายฟองน้ำ ทำให้ต้นหมากเหนียวและสามารถโยกเอนได้มาก

ผลหมาก นอกจากจะนิยมนำมาเป็นเครื่องบูชา ทำขันธ์ 5 ขัน 8 และหมากตำพลูคำแล้ว ยังมีสรรพคุณทางยามากมาย ได้แก่

• ใช้เป็นยากำจัดแผลหนอนในสัตว์ได้ โดยใช้เมล็ดหมากปิดที่ปากแผลหนอนก็จะตายหมด  
• ใช้เป็นยาสมานแผลเวลามีดบาด โดยใช้เนื้อหมากมาปิดแผล ทำให้เลือดหยุดไหลและแผลจะหายเร็ว
• ใช้เป็นยาถ่ายพยาธิในสัตว์ เช่น โค กระบือ หมู เป็นต้น
• ใช้เป็นของขบเคี้ยวเพื่อรักษาเหงือกและฟันให้คงทน รักษารากฟัน ช่วยรักษาแผลพุพอง กลาก เกลื้อนใช้ลดผดผื่นคัน แก้โรคเบาหวาน ขับปัสสาวะ แก้ท้องร่วง ขับลม เจริญอาหาร
• ใช้รักษาเป็นลมหน้ามืด ถ้าไอจะอมตับหมาก ความฝาดของหมากทำให้อาการไอลดลง
• ในภาคอุตสาหกรรมใช้ทำสีย้อมแหอวน ทำให้นิ่มอ่อนตัว ยืดอายุการใช้งานได้นาน

ความเชื่อเรื่อง การปลูกหมาก

คนไทยโบราณเชื่อว่า… บ้านไหนปลูกต้นหมากนวลไว้บริเวณบ้าน จะทำให้คนบ้านนั้นมีความอ่อนน้อมถ่อมต้น จิตใจดี มีน้ำใจ ชอบช่วยเหลือผู้อื่น ดังหมากนวลที่มีการแตก ใบอย่างนิ่มนวลและสวยงามอ่อนไหว

…. การ ปลูกหมากนวลนั้น แนะนำให้ปลูกในวันอังคาร ทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือของบ้าน เพราะโบราณเชื่อว่าการปลูกไม้เอาประโยชน์ทั่วไปทางใบให้ปลูกในวันอังคารนั่นเอง

หมาก ของบูชาในพิธีกรรมศักดิ์สิทธิ์

ของต้อนรับแขกผู้มาเยือน

ในสมัยโบราณมีการใช้หมากจัดคู่กับพลู เพื่อใช้สำหรับต้อนรับแขกที่ไปมาหาสู่กัน บางบ้านถึงขั้นมีตะกร้าหมากเอาไว้รับแขกหรือเวลาที่ไปงานอวมงคลหรืองานมงคลก็จะมีหมากพลูใส่พานไว้ต้อนรับคนเฒ่าคนแก่ที่มาร่วมงานหรือเยี่ยมเยือน ดังนั้นการจัดหมากพลูไว้รับแขก จึงแสดงถึงการมีนิสัยใจคอที่ดี มีน้ำใจงาม มีจิตโอบอ้อมอารี รู้จักอ่อนน้อมถ่อมตน เป็นเจ้าบ้านที่ดี

แห่ขันหมากไปขอสาว

พิธีแต่งงานของไทยนอกจากการหมั้นแล้ว ในวันแต่งยังมีการแห่ขันหมาก เพื่อไปสู่ขอเจ้าสาว โดยขบวนขันหมากนั้น ก็จะมีทั้งพานขันหมากเอก คือพานที่ใส่หมากพลู ขันหมากโทก็คือบริวารของขันหมากเอก สินสอดทองหมั้นต่าง ๆ และเมื่อขบวนขันหมาก แห่มาถึงเขตบ้าเจ้าสาว ฝ่ายเจ้าสาวจะจัดพานใส่หมากพลู สำหรับรับขันหมาก เตรียมไว้ให้เฒ่าแก่ฝ่ายเจ้าบ่าว ซึ่งอาจให้เด็กผู้หญิงแต่งตัวสวยงาม หรือญาติผู้ใหญ่ฝ่ายเจ้าสาว ถือพานออกไปรับ เพื่อแสดงความยินดีและให้เกียรติเฒ่าแก่ฝ่ายชาย

ต้นหมาก บอกล่าวให้สิ่งศักสิทธิ์คุ้มครอง

… ในสมัยโบราณหากใครคลอดลูกเล็กหรือทารกออกมา จะต้องมีการบอกกล่าวกับบรรพบุรุษที่ล่วงลับดับขันไปแล้ว โดยใช้หมากคำพลูใบบอกกล่าวผีปู่ย่าที่นับถือ ให้ช่วยปกปักรักษาเด็กที่เกิดมาให้ปลอดภัย แข็งแรง ไม่ให้เจ็บป่วยง่าย เลี้ยงง่าย และเติบโตมาเป็นเด็กดี

… การใช้หมากพลูคำบอกกล่าวสิ่งศักดิ์สิทธิ์ให้ช่วยให้การค้าขายขายคล่อง ขายดิบขายดี ยามที่ต้องออกไปทำมาค้าขายต่างถิ่นหรือมีการค้าขายสำคัญ ๆ

… ในภาคเกษตรกรรมชาวนา ชาวสวน ชาวไร่ ก่อนการเริ่มฤดูการเพะปลูก ก็จะมีการบอกกล่าวแก่เจ้าที่และแม่ธรณีเพื่อตั้งสัจจะว่าจะ ฟันไร่ไถนาให้บรรลุผลในการเพาะปลูก เป็นการตั้งจิตอธิษฐานจึงเกิดความมุ่งมั่นพยายามทำให้ได้ เพราะได้บอกกล่าว

สรุปส่งท้าย ต้นหมาก

พืชชนิดหนึ่งที่มีบทบาทสำคัญในชีวิตของคนเราเป็นอย่างมาก คือ ต้นหมาก ไม่ว่าจะงานแต่งงาน งานอวมงคล พิธีเซ่นไหว้สิ่งศักดิ์สิทธิ์ใด ๆ ก็ล้วนต้องมีหมากพลูใช้เป็นเครื่องประกอบพิธีเสมอ บางบ้านก็ถึงขั้นมีหมากพลูจัดเตรียมไว้ตอนรับแขกผู้มาเยือน การจัดหมากพลูต้อนรับแขกนั้นแสดงถึงความอ่อนน้อมถ่อมต้น มีจิตไมตรี และมีน้ำใจ คนจึงนิยมปลูกต้นหมากไว้บริเวณบ้าน เพราะเชื่อว่าจะทำให้ผู้อยู่อาศัยนั้นเป็นคนมีมีน้ำใจอ่อนน้อมถ่อมตน โดยทิศที่เหมาะกับการปลูกพืชชนิดนี้ คือทิศตะวันออกเฉียงเหนือ และถ้าให้ดีก็ควรปลูกในวันอังคารด้วย

ก่อนจากกันไปขอทิ้งท้าย… ถ้าแฟนคลับเว็บ Ruay ท่านไหนอยากอ่านบทความดี ๆ และน่าสนใจนอกเหนือจากนี้ เช่น ทำนายฝัน ดูดวง สถานที่ศักดิ์สิทธิ์ ทริคเสริมดวงชะตา รวมถึงแนวทางหวย ที่เว็บ Ruay 365 และเฟสบุ๊คแฟนเพจ รวยดี มีบทความดี ๆ รอให้ท่านกดเข้าไปอ่านอีกเพียบเลย